Presence als volwassen omgang met de onderstroom
In veel organisaties wordt emotie nog altijd gezien als onprofessioneel of storend. Er wordt gedacht: “Hou het zakelijk, laat je gevoelens erbuiten.” Maar wie goed kijkt, ziet dat emoties in stilte tóch het verloop van samenwerking bepalen. Onuitgesproken frustratie, teleurstelling of angst nestelt zich in de onderstroom en beïnvloedt beslissingen, relaties en resultaten.
Bewuster leiderschap gaat niet over het wegdrukken van emoties, maar over aanwezig zijn bij wat er ís – ook als dat ongemakkelijk is. Presence maakt het mogelijk emoties ruimte te geven zonder erin meegezogen te worden of anderen de schuld te geven.
Emotie als informatie
Emoties zijn geen ruis. Ze zijn signalen die laten zien wat er werkelijk speelt: betrokkenheid, grenzen, waarden die geraakt zijn. Door emoties te negeren of te onderdrukken, gaat waardevolle informatie verloren.
De volwassen leider herkent dit. Hij of zij kan emoties van zichzelf en van anderen toelaten en bespreken zonder in projectie te schieten: zonder de ander de schuld te geven, zonder te overschreeuwen, en zonder zich terug te trekken. Juist dit vermogen laat zien dat een leider niet geleid wordt door zijn ego, maar kan blijven staan in contact met de werkelijkheid.
Praktisch voorbeeld
Een team bespreekt een groot project dat is vastgelopen. De cijfers zijn duidelijk, maar in de ruimte hangt spanning. Er is teleurstelling, frustratie, misschien zelfs schaamte. In veel vergaderingen blijft dit onder tafel – en uit zich later in verwijten of cynisme.
Een leider die aanwezig is bij de emotie kiest iets anders. Hij ademt, voelt zijn eigen spanning en blijft beschikbaar. Hij nodigt het team uit om te zeggen wat er werkelijk speelt. Niet om schuldigen aan te wijzen, maar om de menselijke laag te erkennen. Het effect? De lucht klaart op. Er ontstaat wederzijds begrip, en daarmee ruimte om samen naar oplossingen te kijken.
Wat verandert er concreet?
Wanneer een leider emoties kan verdragen en bespreekbaar maakt vanuit volwassenheid:
- Conflicten escaleren minder snel. Spanning mag er zijn, waardoor het niet ondergronds hoeft te groeien.
- Authenticiteit en vertrouwen nemen toe. Teamleden voelen zich gezien in hun menselijkheid.
- Het team wordt veerkrachtiger. Moeilijke situaties worden niet ontweken, maar samen gedragen.
- De leider zelf blijft vrij. Niet gedreven door projectie, maar in staat om helder en aanwezig te blijven.
Oefening – aanwezig bij emotie
In je volgende overleg: merk op wanneer er spanning of emotie aanwezig is.
- Adem rustig en voel eerst je eigen reactie.
- Vraag jezelf: “Kan ik dit voelen zonder het bij de ander neer te leggen?”
- Als het passend is, benoem neutraal wat je ziet of voelt. Bijvoorbeeld: “Ik merk dat dit onderwerp spanning oproept, klopt dat?”
Het benoemen vanuit Presence opent vaak meer dan lange discussies over inhoud.
Bewuster Leiderschap
Leiderschap is niet het vermijden van emotie, maar het dragen ervan. Het getuigt van volwassenheid om emoties van jezelf en van anderen te bespreken zonder projectie. Die volwassenheid is onmisbaar in tijden van crisis, verandering en conflict.
Presence maakt emoties hanteerbaar. Zo wordt emotie geen bedreiging, maar een ingang naar verbinding, vertrouwen en kracht.
