Over presence, ego en het verdragen van onzekerheid
In veel organisaties wordt leiderschap nog steeds verbonden aan het hebben van antwoorden. Een leider moet richting geven, knopen doorhakken en zekerheid bieden. Maar in een complexe wereld zijn de juiste antwoorden vaak (nog) niet beschikbaar. Toch wordt er gehandeld alsof ze dat wel zijn, en dat leidt vaak tot te snelle besluiten, schijnzekerheid en teleurstelling.
Bewuster leiderschap vraagt om iets radicaal anders: het verdragen van het niet-weten. Niet als zwakte, maar als kracht. Het is precies dààr dat presence in beeld komt.
Niet-weten en het ego
Het vermogen om niet-weten te verdragen is alleen mogelijk als het ego niet meer in de driver’s seat zit. Het ego wil controle, zekerheid en erkenning. Het vindt het bedreigend om geen antwoorden te hebben en zal daarom sneller grijpen naar analyses, scenario’s en besluiten – zelfs wanneer de onderstroom aangeeft dat de tijd er nog niet rijp voor is.
Presence daarentegen vraagt om overgave: aanwezig zijn met de spanning, zonder die meteen te willen oplossen. Het betekent: de drang om te fixen loslaten, ruimte houden voor wat nog niet zichtbaar is. Pas als het ego naar de achtergrond mag, kan er een veld ontstaan waarin de wijsheid van het geheel zich kan tonen.
Beschouwende casus
Een managementteam staat voor een strategische keuze. De druk is hoog, de cijfers onduidelijk, de risico’s groot. De reflex is om snel te besluiten – “beter een verkeerd besluit dan géén besluit”. Maar één van de leiders houdt stil. Hij verdraagt de spanning van het niet-weten, zonder uit te wijken naar schijnzekerheid. Eerst ontstaat er onrust, zelfs irritatie. Maar gaandeweg komt er rust en ruimte. Vanuit die stilte komen nieuwe vragen op tafel. Andere perspectieven worden gedeeld. Er verschijnt een richting die eerder onzichtbaar was.
Wat verandert er concreet?
Wanneer de leider niet-weten kan dragen vanuit presence:
- Het systeem ontspant. Twijfel wordt niet gezien als zwakte, maar als eerlijkheid.
- Creativiteit neemt toe. Er komt ruimte voor nieuwe perspectieven buiten de bekende patronen.
- Draagvlak groeit. Besluiten komen voort uit een proces van gezamenlijk onderzoeken in plaats van forceren.
- De leider zelf blijft vrij. Niet geketend aan het ego dat zekerheid moet bewijzen, maar beschikbaar voor wat er werkelijk nodig is en vertrouwend op het diepte van het proces.
Oefening – de lege stoel
Laat tijdens een overleg één stoel leeg. Zie die stoel als symbool voor het niet-weten. Wanneer de groep vastloopt, richt de aandacht op die lege plek en vraag:
“Wat wordt er nog niet gezien? Welke stem ontbreekt hier?”
Zo wordt niet-weten een uitnodiging tot dieper kijken in plaats van iets dat zo snel mogelijk gevuld moet worden.
Slot
Leiderschap is niet weten en toch aanwezig blijven. Presence maakt dat mogelijk, maar je kunt er alleen op leren vertrouwen als het ego bereid is een stap terug te doen. Daar, in de leegte die overblijft, kan iets nieuws ontstaan. Niet als resultaat van controle, maar als gevolg van vertrouwen.
Interesse?
Kijk naar de opleiding Bewuster Leiderschap, een speciale leiderschapsreis die je helpt dit verder te ontdekken en toe te passen.
